Aantonen dat uw producten goed zijn en borgen dat klanten en retailers met authentieke producten werken. Daar draait het om bij ‘fraudemonitoring’, of beter gezegd: ‘authenticiteitscontrole’. Daarmee bent u zeker van herkomst, hoeveelheid en zuiverheid van (de bestanddelen in) uw product. En er gaat ook een positieve werking vanuit, als leveranciers weten dat u scherp bent op wat u inkoopt. Kortom: reden om de monitoring rond authenticiteit goed in te regelen, aan de hand van analyses, het controleren van analysecertificaten én leveranciersaudits. Maar hoe pakt u dat aan? Onze authenticiteitsexpert Hans van der Moolen legt het uit.

“Om de herkomst en kwaliteit van grondstoffen en producten te borgen, is het verstandig om controles in te bouwen. Met een goed monitoringsprogramma let u niet alleen op hygiëneparameters, pathogenen en contaminanten, maar ook of de kwaliteit van uw grondstof of product klopt met wat u hebt afgesproken”, begint Van der Moolen. “Zo sluit u fouten of opzet met de kwaliteit van uw grondstoffen of product uit. En dat hoeft niet te betekenen dat een producent of retailer overal op gaat analyseren. Juist niet.”

Nuttig

Maar wat kunnen we dan het beste wel analyseren en wat juist niet? Van der Moolen: “Bij een hele kipfilet of zalm hoeven we natuurlijk niet via het DNA te gaan beoordelen of het wel echt afkomstig van kip of zalm is. Als het om gemengde producten gaat of om wild – zoals een wildzwijnburger, dan kan dat verstandig zijn. Een duurder product vormt een hoger risico op fraude, omdat de marges dan hoger zijn.” Je analyseert dus alleen als de analyse nuttige informatie geeft bij een product met een hoger risico. Dat is niet alleen bij vlees en vis, maar feitelijk bij elke productgroep. En dat risico lijkt misschien niet reëel, maar niets blijkt minder waar. 

Hoe reëel is het risico op fraude?

“Crisissituaties leiden tot een hoger risico op fraude. Dat hebben we gezien in de coronatijd, maar we zien het nu ook rond de oorlog in Oekraïne, door schaarste van producten als zonnebloemolie, waarvoor de prijzen ongekend stegen. Of bijvoorbeeld rond de energiecrisis, als leveranciers voor hoge kosten komen te staan en mogelijk – tijdelijk – uitwijken naar alternatieve en goedkopere leveranciers. Uw leverancier kan te goeder trouw zijn, maar hoe goed checkt uw leverancier de kwaliteit van de goederen van zijn leveranciers? Hoe goed heeft de leverancier zijn keten inzichtelijk? Dit is ook een belangrijk onderdeel in het nieuwe NVWA Informatieblad 64 in Nederland, maar het is natuurlijk ook in andere landen van toepassing.” 

Gaat u aan de slag met het monitoren van de authenticiteit van uw grondstoffen of product? Deze aanpak tipt onze expert.

1. Vergroot uw kennis over gemelde authenticiteitsissues, fraudezaken en marktontwikkelingen.

“Daarmee vergroot u het bewustzijn van wat er kan gebeuren en hoe fraudeurs te werk gaan. En over wat er in de wereld kan veranderen of van stijgende prijzen, bijvoorbeeld als gevolg van droogte, mislukte oogst, schaarste, oorlog. Kortom: ontwikkelingen die fraude of authenticiteitsissues in de hand kunnen helpen. Volg bijvoorbeeld online webinars, trainingen of lees nieuwsbrieven. In ons Eurofins International Food Integrity bulletin delen we bijvoorbeeld regelmatig trendanalyses van afwijkingen in analyseresultaten die ons opvallen. Bijvoorbeeld over de trends die we zien in de analyseresultaten van honing, op basis van 18.000 geanalyseerde monsters. In 2014 zagen we dat 27% van de analyseresultaten afweek van de norm en dat loopt in de jaren erna af, naar 18% in 2020. Er hoeft niet altijd sprake te zijn van fraude bij een afwijking, maar deze percentages zijn wel opvallend.”

2. Voer een risicoanalyse uit.

Tijdens zo’n risicoanalyse neemt u uw grondstoffen of ingekochte producten onder de loep, en beoordeelt u of er nieuwe risico’s zijn ontstaan. De risico’s zijn hoger voor gemengde of gemalen producten en samengestelde producten, of producten die u in grotere hoeveelheid inkoopt. “Wie gemalen specerijen koopt, kan moeilijker zien of dit correct is dan wanneer de specerij op de eigen locatie wordt gemalen. En wat weet u van het land van herkomst? Hoe lang is de keten – gaat het om tientallen leveranciers, waarbij de keten start in een ander werelddeel, zoals bij specerijen vaak het geval is? Of gaat het om een korte keten, die start in Nederland of België waarop de NVWA of het FAVV toezicht houdt? Wat weet de leverancier van de keten: kent hij het hele ketenproces, of heeft hij alléén informatie van zijn directe leverancier? Hoe langer de keten, hoe moeilijker vaak is te traceren bij welke boer de grondstof vandaan komt. Dan is ook het risico op fraude groter.” 

"Wat doet uw leverancier als een grondstof niet meer voorradig blijkt te zijn?"

En wat doet uw leverancier als een grondstof niet meer voorradig blijkt te zijn? Van der Moolen: “Als u – of uw leverancier – switcht van leverancier moet u mogelijk ook andere beheersmaatregelen nemen of de beheersmaatregelen die u had opnieuw verifiëren. Check álle criteria als u overstapt naar een goedkopere leverancier. En vergeet niet om de beheersmaatregelen die u uitvoert, vast te leggen.”

Bijmenging

Volgens Van der Moolen is het belangrijk daarbij in de breedte te denken. Soms is er geen sprake van fraude, maar wél van zaken die u niet hoopt tegen te komen, die binnen de wettelijke grenzen vallen. Zo zijn er eerder meldingen geweest van basmatirijst waaraan andere rijst werd toegevoegd. In groten getale is dat niet toegestaan, maar in beperkte mate is vermenging is wél wettelijk toegestaan. Wie rijst kweekt naast een plantage met andere rijst kan immers niet voorkomen dat er in beperkte mate sprake is van vermenging. Maar de bedoeling is natuurlijk niet om basmatirijst bewust te mengen met andere rijstsoorten. Ook niet als het daarbij binnen de wetgeving blijft.”  

3. Staaf de kwaliteit en herkomst die uw leverancier belooft, met audits en testen.

“U kunt bij risicoproducten analyses laten uitvoeren om de geografische origine van een product te laten vaststellen. Zo kunt u controleren of het land van origine overeenkomt met het land dat in de documenten staat van uw leverancier.” 

Analyse of audit?

Niet altijd is een analyse nodig. “Bij een controle op de leeftijd van kaas is bijvoorbeeld een audit een goed instrument. Tijdens een audit kan een inspecteur beoordelen of de claim op de kaas klopt: jong, belegen of oud? In sommige situaties volstaat ook een controle van een bestaand analysecertificaat in een laboratorium. Regelmatig ondersteunen we daarbij, want niet altijd is duidelijk wat dat resultaat zegt, of de juiste methode is gebruikt, of het voldoet aan de wetgeving en of de juiste methode van monstername is aangehouden bijvoorbeeld.”

"Beoordeel in bijzondere situaties opnieuw waar de risico's liggen"

4. Risico’s opnieuw beoordelen

De frauderisico’s zijn tijdens en na een crisissituatie dus hoger. “Ik adviseer daarom om in bijzondere situaties als deze opnieuw te beoordelen waar in de huidige situatie de risico’s liggen. Dat kan anders zijn dan voorheen. Bijvoorbeeld als u producten inkoopt uit Oekraïne, tijdens de oorlog. Wat is de kwaliteit van graan als u het nog uit Oekraïne weet te halen? Hoe kan het dat uw leverancier nog aan deze producten komt? Is graan van een andere origine wel net zo goed van kwaliteit als het was in Oekraïne? Kortom: het – opnieuw – beoordelen van de risico’s stopt helaas nooit. Er zijn altijd wel veranderingen waar we op in moeten spelen”, vertelt Van der Moolen.

Meer weten?

Meer weten over het opzetten van een fraudemonitoringsplan? Bij elke stap kunnen wij u helpen, met advies en ondersteuning: 

• Het opdoen van kennis
• Het uitvoeren van een fraude¬risicoanalyse 
• Het opstellen van beheersmaatregelen
• Het uitvoeren van audits en analyses 

Als kennispartner denken wij graag met u mee om ook uw organisatie te beschermen tegen de risico’s van voedselfraude. Neem contact met ons op via +32 (0)50 45 00 60 of via customerservices-food-be@eurofins.com.